Vorige pagina

De vrije beek

Wat een beek weet — een project van Valerie van Leersum
Volgende pagina

De Vrije Beek is het gedeelte waar de Stiemerbeek, ondanks het betonnen gabarit, lijkt te  meanderen. Langs de beek zijn vaak natte elzenbroekbossen. In de glooiende oevers zijn bronnetjes te vinden waar vandaan het kwelwater zich bij de Stiemer voegt. Langs dit gedeelte van de Stiemerbeek zijn er moerassige ruigten, met een grote rijkdom aan kruiden en insecten.

Vorige afbeelding
Volgende afbeelding

Drijvend fonteinkruid (Potamogeton natans)

Er zijn vele soorten fonteinkruid. De bladeren kunnen op het water drijven of onder het wateroppervlak zweven. De bloemen bevinden zich in groene aartjes die boven het wateroppervlak uit steken. Dit exemplaar is een drijvend fonteinkruid en komt voor in rijke modder en water dat niet dieper is dan een meter. De Stiemerbeek is een prachtig thuis voor deze waterplant.

IJsvogel

Sommigen mensen hebben geluk. Vanuit hun ooghoek zien zij een blauwe flits, gevolgd door een schriele, ijle en fluitende roep. Zie daar, onmiskenbaar op een tak boven het water, de blauw-oranje gekleurde ijsvogel. Hij is een beetje plomp gebouwd met korte staart en een grote kop en snavel. IJsvogels zijn te vinden langs beken en rivieren met zoet, stromend water. Hun nesttunnel graven ze in zandige steile oeverranden.

Bomgaten

Op 2 oktober 1944, vijftien dagen na de bevrijding van de Duitsers, is Genk gebombardeerd door de Amerikanen. Rondom de Vrije Beek liggen een aantal bomgaten, die inmiddels gevuld zijn met water. De grond bestaat uit vier meter veengrond, daarna een ondoordringbare ijzerlaag van 15 cm en daarna 65 meter niets, geen vaste grond. Sommigen bominslagen zijn blijven steken op de ijzerlaag, anderen zijn daar doorheen geboord!

Holpijp (Equisetum fluviatile)

Holpijp is typisch voor natte elzenbroek-bossen. Als je goed tussen de bomen kijkt zie je er steeds meer; fier en rechtop, met zijn wortelstokken in de natte bodem. In het voorjaar krijgt het een klein spooraartje aan de bovenkant, het is namelijk net als paddenstoelen en varens, een sporenplant. Holpijp kan je herkennen aan een kransje van naaldvormige kroontje aan het einde van elk stengellid. Zie ook Uitgelicht.

Stiemerkoek

De Stiemerkoek had als basisingrediënten havermout en honing uit de Stiemervallei. Het was gemaakt bij Crème Le Lis & Nostalgie in de Vennestraat Naast de koek was er ook overheerlijk Stiemerijs (gemaakt van gekarameliseerde havermout, yoghurtijs en Stiemerhoning) verkrijgbaar. Helaas is de zaak in 2022 gestopt.

Fruitvliegje

In de resultaten van de staalnames van het Stiemerlab is, in de categorie insecten, het fruitvliegje sterk vertegenwoordigd. Het blijkt dat de familie fruitvlieg (Drosophilidae) ongeveer 3000 soorten kent. Men kent de fruitvlieg vaak als lastig maar ze behoren tot de opruimers van onze natuur. Fruitvliegen lijken sterk op elkaar wat betreft lichaamsbouw maar de kleuren van de verschillende soorten kunnen heel anders zijn.

Stiemerbier

Jean-Pierre, Paul, Pietro, Jean en Geuco van Neos Genk duiken wekelijks de vallei in om, in samenspraak met Natuurpunt, aan beheerwerken te doen. Tijdens een van hun werkzaamheden ontdekten ze de hopplant. In samenwerking met Brouwerij Perron werd het Stiemerhop Blond, geboren. Een heerlijk ongefilterd en ongepasteuriseerd biertje, met 6,4 volumeprocent alcohol, in flesjes van 33 cl.

Elzenbroekbos en de bever

Vlak nadat het veldwerk voor dit project was afgerond werden er sporen waargenomen in het Elzenbroekbos rondom de Vrije Beek. Elzenbroekbos is een klasse van bosgemeenschappen die voorkomt op zeer natte standplaatsen in beekdalen en laagveengebieden, en gedomineerd wordt door zwarte els en zeggen. Een fantastische omgeving voor de bever.

Uitgelicht: Het steenkolenoerwoud

Met zijn fragiele verschijning zou je het bijna niet verwachten maar de rol van het plantje holpijp is van enorme betekenis voor dit gebied. Het is familie van de heermoes en paardenstaart; alle Paardenstaarten zijn prehistorisch. De holpijp die we nu tegenkomen aan de voeten van de Stiemer is verbonden met dezelfde oer-kern-wortel. Lang geleden werden de planten zo groot als bomen. De steenkoollaag vindt zijn oorsprong in deze plant en is ontstaan uit een gigantische hoeveelheid ultra-historische paardenstaart, dat miljoenen jaren onder grote druk is opgestapeld. In 1945 heeft kunstenaar Jan Habex, in opdracht van de Steenkoolmijn van Waterschei, het schilderij Het Steenkolenwoud in de Oertijd, gemaakt. Een prachtig werk waar de holpijp overduidelijk is te herkennen. Na enige omzwerven vindt het werk momenteel zijn thuis, en is te bewonderen in Thor Centraal.   

‘DIT IS ECHTE VEENGROND; ALS IK SPRING, GA JIJ OMHOOG.’  — Paul Bex

‘BIJ DE SPORTVELDEN HEB IK JAREN GELEDEN HIER EEN IJSVOGELTJE GEZIEN. DAT VERWACHT JE NIET HE?’ —‚ Monique Meyvis

‘ER ZITTEN EENSTUK OF ZES BUIZERDS HIER. WIJ HEBBEN HET MOOISTE STUKJE.’ — Paul Bex