Vorige pagina

De bron van de beek

Wat een beek weet — een project van Valerie van Leersum
Volgende pagina

De oorsprong van de Stiemer ligt in de Hornszee. Als ministroompje loopt de beek vanuit dit brongebied, grotendeels ondergronds, richting Thorpark en de André Dumontlaan. Omdat het Schansbroek van origine al een nat gebied was en ten gevolge van de steenkoolontginning verzakt is tot een komvormig dal, moet het water een handje geholpen worden en is er een pomphuisje.

Vorige afbeelding
Volgende afbeelding

Vuurlibel (Crocothemis erythraea)

Dat het natuurgebied rondom de Hornszee zich biologisch aan het herstellen is, is goed te zien en te horen. Het water is kraakhelder, er zwemmen watervogels als dodaars en futen en op een mooie dag gonst het van de bezige insecten. Met zijn prachtig rode lichaam is de vuurlibel, of de bloedrode heidelibel, een ware representant van een bloeiende biodiversiteit.

Steenkool

In 1901 vond André Dumont voor het eerst steenkool in As, maar het was in Waterschei dat hij de eerste mijn opende. In 1917 startte de productie in de mijn van Winterslag. De mijnbouw was van grote invloed voor de Stiemerbeek. De met de beek verbonden Schlambekkens vingen het zwaar vervuilde water op dat uit de kolenwasserij kwam. Het kolenstof kon bezinken en het helderder water kon wegstromen.

Zoetwatervlokkreeft (Gammarus pulex)

Deze zoetwatervlokreeft is meegezogen tijdens één van de watermonsters die genomen is bij het Diepenbekerbos. Een rappe zwemmer die leeft van afval en andere organismen op de bodem en het graast algen van bladeren van waterplanten af. Zelf is het weer voedsel voor andere waterbewoners als vissen en salamanders. Het beestje is egaal blauwgrijzig van kleur en heeft geen strepen.

Sterrenkroos

Omdat sterrenkroos zich graag begeeft in ondiep water, is het op vele plekken van de Stiemer te vinden. De drijvende waterplanten hebben aan het wateroppervlak een rozet van kleinere bladeren en langs de in het water naar beneden hangende stengel staan de bladeren kruisgewijs. Ze wortelen in zoet of brak water, in stilstaand of stromend; als je ze ziet zijn ze vaak met velen.

Bootsmannetje

of ook wel ruggenzwemmer genoemd, zijn wantsen die zich voornamelijk voeden met andere waterdieren. Bootsmannetjes zijn bruin en hun rug is roze-achtig, zodat ze zowel van boven als van onderaf gezien gecamoufleerd zijn. Ze zwemmen op de rug. Omdat er min of meer geroeid wordt, verplaatst het bootsmannetje zich met schokkende bewegingen. Het bootsmannetje wordt ongeveer 15 millimeter lang.

Grote Lisdodde (Typha latifolia)

Ook wel rietsigaar of sigarenriet genoemd. Het is een tot ruim twee meter hoge plant die groeit op voedselrijke oevers met lange grote bladeren, en een karakteristieke bruine ‘sigaar’ aan het uiteinde van zijn stengels. Zowel de grote als de kleine lisdodde zijn op verschillende plekken in de Stiemer te vinden. En daar doen ze goed werk want de plant neemt vervuiling uit het water op.

Staalnamedata Stiemerlab

Op de website van het Stiemerlab project zijn middels prachtige grafische pagina’s alle staaldata terug te vinden die in het afgelopen jaar zijn verzameld. Per locatie kan je de DNA-sporen terugvinden van bacteriën, virussen, planten, schimmels, insecten, vogels, wier, vissen, fytoplankton, amfibieën, zoogdieren, amoebe en nematoden.

Eenoogkreeftje (Copepoda)

Dit eenoogkreeftje of ook wel roeipootkreeftje genoemd, is gevonden tijdens een van de staalnames in de Stiemer. Deze kleine kreeftachtige behoort tot het cyclops geslacht omdat deze veelvuldig in het zoete water van sloten voorkomt. Ze hebben een duidelijk zichtbare donkere vlek: dit is het oog. Dit minikreeftje gebruikt zijn oog om in een hinderlaag te wachten op zijn prooi.

Uitgelicht: naaldhout op heidegrond

Elzenbroekbossen in de beekvalleien naast de mooie eiken en berken op de heide. Dat er nu bossen zijn is het gevolg van de mijnen. Voor de mijnen was er weinig hout beschikbaar behalve de moeilijk begaanbare elzenbroekbossen. Zij hebben in grote getallen naaldhout laten aanplanten als ondersteuningsmateriaal. Mijnhout is tot ver in de 20e eeuw het enige ondersteuningsmateriaal in pijlers, steengangen en galerijen van de mijnen geweest. Dat men juist voor naaldhout koos, had twee redenen. Ten eerste groeit het snel en ten tweede maakt naaldhout een krakend geluid wanneer het onder grote druk komt te staan. Door dit hout als stuthout in de mijnen te gebruiken werden de mijnwerkers, door het kraken van het hout, van tevoren gewaarschuwd dat de boel zou gaan instorten. Het is eigenlijk het kanariepietje van de mijn.

‘DIT WAS VROEGER HET HOOGST GELEGEN PUNT, WAAR HET WATER ZICH VOOR HET EERST VERZAMELDE EN EEN BEEKJE BEGON TE MAKEN’ — Jos

‘HET SMALLE PAD TUSSEN DE BEEK EN DE VLONDERS, DAT VINDEN WE EIGENLIJK HET LEUKST’ — Andrea